Mieszkanie czy dom stanowi jeden z najcenniejszych składników majątku. Rodzice, którzy przekazują nieruchomość dziecku, z reguły robią to w formie darowizny. Sprawdź, kiedy darowizna mieszkania lub domu będzie ważna i czy od umowy darowizny trzeba zapłacić podatek.
Czym jest darowizna i jak sporządzić umowę darowizny?
Instytucja darowizny została uregulowana w kodeksie cywilnym. Jest to umowa, której celem jest nieodpłatne przysporzenie w majątku obdarowanego. Inaczej mówiąc, dzięki darowiźnie obdarowana osoba wzbogaca się, nie ponosząc przy tym kosztów – nie musi ona płacić za otrzymane dobra (np. mieszkanie).
Umową darowizny można przekazać różne dobra, np. samochód, biżuterię, dzieło sztuki czy nieruchomość. W ostatnim przypadku istotna jest jednak forma umowy. Dla darowizny mieszkania czy domu zastrzeżona jest forma aktu notarialnego. Umowa, która nie zostanie sporządzona przez notariusza, nie będzie ważna. Z kolei w prawidłowo przygotowanej umowie muszą znaleźć się m.in. następujące informacje:
- dane osobowe obdarowanego i darczyńcy,
- miejsce i data sporządzenia umowy darowizny,
- przedmiot umowy, którego darczyńca jest właścicielem (np. mieszkanie lub dom),
- zobowiązanie darczyńcy do przekazania wskazanego elementu majątku,
- oświadczenie obdarowanego o przyjęciu darowizny.
Darczyńca do kancelarii notarialnej musi dostarczyć m.in. odpis z księgi wieczystej (ewentualnie podać jej numer) i dokument stwierdzający nabycie nieruchomości (np. umowę kupna).
Z jakimi kosztami wiąże się darowizna nieruchomości?
Darowizna może wiązać się z kosztami, choć nie zawsze tak będzie. To, czy i jakie opłaty wystąpią, zależy przede wszystkim od stopnia pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym.
Ile wynosi podatek od darowizny?
Podatek od darowizny uzależniony jest od grupy podatkowej, do której kwalifikują się osoby zawierające między sobą umowę darowizny. W ustawie o podatku od spadków i darowizn wymienione zostały trzy grupy podatkowe. Do poszczególnych grup zalicza się:
- małżonka, zstępnych i wstępnych, pasierba, zięcia i synową, rodzeństwo, ojczyma i macochę oraz teściów – I grupa podatkowa,
- zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków oraz małżonków innych zstępnych – II grupa podatkowa,
- pozostałych nabywców – III grupa podatkowa.
Zamierzasz podarować nieruchomość dziecku, wnukom lub rodzeństwu? W grupie I ustawodawca wyróżnił też tzw. grupę 0 (bez teściów, zięcia i synowej). W jej przypadku podatek od darowizny nie występuje, ale trzeba pamiętać o formalnościach – zgłoszeniu darowizny naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy. Ponieważ darowizna nieruchomości wymaga aktu notarialnego, to zgłoszeniem zajmuje się notariusz.
Ile wynoszą koszty notarialne?
Ze względu na to, że darowizna nieruchomości wymaga wizyty u notariusza, pozostaje jeszcze kwestia taksy notarialnej – wynagrodzenia notariusza. Dla notariuszy wiążące jest rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej. Przykładowo maksymalna stawka:
- od wartości powyżej 30 000 do 60 000 zł – wynosi 710 zł + 1 proc. nadwyżki powyżej 30 000 zł,
- od wartości powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – wynosi 1010 zł + 0,4 proc. od nadwyżki powyżej 60 000 zł,
- od wartości powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – wynosi 4770 zł + 0,2 proc. od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł.
Wysokość opłaty notarialnej uzależniona jest zatem od wartości nieruchomości. Aby uniknąć zarówno niedoszacowania, jak i przeszacowania wartości mieszkania czy domu, warto skorzystać z pomocy eksperta – rzeczoznawcy majątkowego.
Co jeszcze warto wiedzieć o darowiźnie nieruchomości?
Pytania dotyczące darowizny nie sprowadzają się wyłącznie do kwestii finansowych. Darczyńcy często zastanawiają się, jakie konsekwencje niesie ze sobą podpisanie umowy darowizny, a obdarowani, jak będzie wyglądać ewentualna sprzedaż otrzymanego mieszkania.
Czy możliwe jest odwołanie darowizny?
Tak, ale tylko w wyjątkowych sytuacjach. Darczyńca może odwołać darowiznę nieruchomości (np. mieszkania czy domu), jeżeli:
- obdarowany w stosunku do niego popełnił rażącą niewdzięczność – przykładem takiego zachowania może być np. brak pomocy w chorobie,
- spowodowałaby ona uszczerbek dla jego utrzymania – dotyczy to wyłącznie tych darowizn, które nie zostały jeszcze wykonane.
W pierwszym przypadku darczyńca może odwołać darowiznę nawet wiele lat po zawarciu umowy. Inaczej jest w drugiej sytuacji – do odwołania darowizny może dojść jedynie w okresie między zawarciem a wykonaniem umowy.
Sprzedaż mieszkania przed upływem 5 lat
Ponieważ osoba obdarowana staje się właścicielem nieruchomości, to może sprzedać otrzymane mieszkanie w dowolnym momencie. Na gruncie prawa podatkowego taka transakcja, która odbędzie się przed upływem 5 lat od otrzymania darowizny, jest jednak niekorzystna – obdarowany będzie musiał zapłacić podatek w wysokości 19 proc. zarobku. Czy można uniknąć tego podatku? Aby go nie płacić, konieczne jest spożytkowanie uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości środków na zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych np. na budowę domu przed upływem 3 lat od końca roku, w którym doszło do sprzedaży.
Jeżeli zostałeś obdarowany mieszkaniem i trafiła Ci się okazja zakupu domu po okazyjnej cenie, nie musisz obawiać się, że sprzedaż lokalu spowoduje konieczność zapłaty podatku. Wystarczy, że środki ze sprzedaży mieszkania przeznaczysz na nabycie domu.
