Zdarza się, że nieporozumienie między właścicielem mieszkania a najemcą kończy się naruszeniem miru domowego przez tego pierwszego. Na czym polega naruszenie miru domowego? Z jakimi konsekwencjami musi liczyć się osoba, która popełniła to przestępstwo?
Naruszenie miru domowego przez właściciela
Termin „naruszenie miru domowego” jest mylący, bo pod ochroną prawną znajduje się nie tylko mieszkanie czy dom, ale również inne nieruchomości – lokal (w tym należący do instytucji publicznej), pomieszczenie i teren ogrodzony. Przestępstwo naruszenia miru domowego nie zawsze popełniają osoby obce – równie dobrze dopuścić się go może właściciel nieruchomości. Na czym polega naruszenie miru domowego?
Zgodnie z kodeksem karnym naruszenie miru domowego to:
- wdarcie się do cudzej nieruchomości albo
- nieopuszczenie nieruchomości wbrew żądaniu osoby uprawnionej.
Naruszenie miru domowego przez właściciela najczęściej ma miejsce, gdy wynajmuje on mieszkanie (nie ma przy tym znaczenia, czy jest to pisemna, czy ustna umowa najmu) i pozostaje w konflikcie z najemcą. Gdy najemca zalega z czynszem lub dewastuje lokal, właściciel może próbować odzyskać swoją nieruchomość z pominięciem procedur. Jednak wdarcie się do wynajmowanego mieszkania zostanie uznane za naruszenie miru domowego, gdyż najemcy (analogicznie jak właścicielowi) przysługuje prawo do niezakłóconego korzystania z lokalu.
Do naruszenia miru domowego przez właściciela może dojść również wówczas, gdy zdecydował się on na służebność mieszkania – wystarczy, że wtargnie on do lokalu, podczas gdy służebnik będzie przeciwko temu protestować. Nad taką sprawą pochylił się Sąd Najwyższy (sygn. akt I KZP 5/11), który również potwierdził, że właściciel nieruchomości może być sprawcą przestępstwa wskazanego w art. 193 kodeksu karnego.
Jak odróżnić naruszenie miru domowego od np. włamania? Kluczowe jest sformułowanie „wdarcie się” do nieruchomości. Należy je rozumieć jako przedostanie się do nieruchomości podlegającej ochronie wbrew woli osoby uprawnionej.
Zadośćuczynienie za naruszenie miru domowego
Często jednocześnie ma miejsce naruszenie miru domowego i zniszczenie mienia. W przypadku zniszczenia mienia poszkodowany może liczyć na odszkodowanie. Z kolei za naruszenie miru domowego można dochodzić zadośćuczynienia. W jakiej kwocie? Każda sprawa jest inna – z pomocą przychodzi orzecznictwo sądowe.
Naruszenie miru domowego – orzecznictwo w zakresie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę:
- 3000 zł tytułem zadośćuczynienia zasądzono mężczyźnie za „spowodowanie u niego strat moralnych, naruszenie jego prywatności, miru domowego i ciszy nocnej w wyniku ciągłych i uporczywych telefonów o różnej porze dnia i nocy” (wyrok Sądu Rejonowego z 1 kwietnia 2019 r., sygn. akt IC 1954/18),
- 50 000 zł tytułem zadośćuczynienia zasądzono każdemu z małżonków zamieszkujących dom sąsiadujący z boiskiem – sąd uznał, że hałas oraz brak zabezpieczeń przed spadaniem piłek na posesję spowodował naruszenie ich dóbr osobistych w postaci m.in. miru domowego (wyrok Sądu Apelacyjnego z 11 marca 2015, sygn. akt ACa 1291/14).
Jak widać na powyższych przykładach, sprawy o zadośćuczynienie za naruszenie miru domowego nie są oczywiste. Dla sądu znaczenie ma m.in. okres, przez jaki dochodziło do naruszenia dóbr osobistych poszkodowanego.
Gdzie zgłosić naruszenie miru domowego?
Właściciel czy gospodarz nieruchomości, do której wdarła się osoba niepowołana, może zwrócić się o pomoc. Gdzie zgłosić naruszenie miru domowego? Zawiadomienie powinien przyjąć funkcjonariusz policji. Naruszenie miru domowego to przestępstwo, którego ściganie odbywa się z urzędu. Osoba poszkodowana musi jednak złożyć zawiadomienie wraz z wnioskiem o ściganie sprawcy.
Jak wynika z policyjnych statystyk, przestępstwo naruszania miru domowego nie należy do rzadkości – w 2020 r. wszczęto z tego tytułu 2391 postępowań. Dla porównania w 1999 r. liczba wszczętych postępowań była niższa i wynosiła 1549.
Naruszenie miru domowego – kara
Grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku – to kary za przestępstwo naruszenia miru domowego, które zostały wymienione w kodeksie karnym. W praktyce jednak zdarza się, że ze względu na niską szkodliwość społeczną czynu sąd odstępuje od wymierzenia kary lub nakazuje sprawcy przeprosić poszkodowanego. Nie jest to jednak reguła, co potwierdza lektura orzecznictwa sądowego.
Przykład: Za naruszenie miru domowego Sąd Apelacyjny w Białymstoku nakazał pewnemu mężczyźnie listowne przeprosiny oraz dodatkowo zapłatę 1000 zł na rzecz wskazanej organizacji pozarządowej – wyrok z dnia 25 maja 2018 r. (sygn. akt IA Ca 116/18).
Naruszenie miru domowego – przedawnienie
Właściciel czy najemca, którego prawo do niezakłóconego korzystania z nieruchomości zostało naruszone, ma prawo złożyć wniosek o ściganie sprawcy. Najczęściej taki wniosek jest składany tuż po zajściu – gdy osoba poszkodowana ma w pamięci przebieg zdarzenia i może szczegółowo o nim opowiedzieć. Warto jednak wiedzieć, że naruszenie miru domowego przedawnia się dopiero po 5 latach.
